1. Kornea Nedir ve Görevi Nedir?

Kornea, gözün en dış tabakasını oluşturan, saydam ve kubbe şeklinde bir yapıdır. Gözde ışığı kıran ve retinaya odaklanmasını sağlayan en önemli unsurlardan biridir. Gözün bu saydam tabakası, ışığın içeri girmesini kontrol eder ve net bir görme için ışığı doğru şekilde odaklar. Aynı zamanda kornea, gözün ön kısmını koruyan bir kalkan işlevi görür.

Kornea Anatomisi:

• Epitel Tabaka: Kornea yüzeyini kaplayan, en dış tabakadır. Kornea epiteli binlerce sinir ucuyla beslendiğinden, kornea vücudun sinir ağı açısından en hassas bölgesidir.

• Bowman Tabakası: Epitelin altında yer alan, kollajenden meydana gelen bu tabakanın yaralanması durumunda korneada kalıcı izler kalabilmektedir.

• Stroma: Korneanın en kalın tabakası olup, ışığın kırılmasında temel rol oynar.

• Descemet Membranı: Korneanın iç kısmındaki dayanıklı bir tabakadır.

• Endotel Tabaka: Göz içindeki sıvının korneadan dışarı taşınmasını sağlayarak korneanın saydam kalmasını sağlayan en iç tabakasıdır.

Kornea, aynı zamanda gözün korunmasına yardımcı olur; toz, mikroplar ve diğer zararlı maddelere karşı bir bariyer oluşturur. Gözyaşı ile sürekli nemli tutulur, bu da korneanın sağlıklı kalmasına ve düzgün çalışmasına yardımcı olur.

Öneri

Kornea sağlığını korumak ve kornea sorunlarından korunmak isteyen herkes için düzenli göz muayeneleri önerilir.

2. Kornea Hastalıkları Nelerdir?

"Kornea hastalığı" terimi, korneanızı etkileyen çeşitli rahatsızlıkları ifade eder. Korneanız, gözünüzün ön tarafındaki, dış çevreden gelen zararlı faktörlere karşı bariyer görevi gören şeffaf bir pencere gibidir. Ayrıca görüşünüzde önemli bir rol oynamaktadır.

Ağrı, bulanık görme veya ışığa karşı hassasiyet gibi kornea hastalığı belirtileriniz varsa hemen bir göz uzmanına görünün. Gözleriniz iyi görünse bile düzenli olarak göz muayenesi yaptırmanız da önemlidir. Bir göz uzmanı, yaşınıza, tıbbi geçmişinize ve diğer faktörlere göre ne sıklıkla muayene olmanız gerektiğini size söyleyecektir. 

En Yaygın Görülen Kornea Hastalıkları 

En yaygın görülen kornea hastalıkları bu 3 ana başlıklar altında sınıflandırılabilir.

1. Keratitler:
Keratit, korneanın iltihaplanmasıdır. Bu durum, enfeksiyöz veya enfeksiyöz olmayan sebeplerle olabilir. Enfeksiyöz olanlar bakteriyel, viral, mantar veya paraziter etkenler nedeniyle ortaya çıkabilir. Özellikle kontakt lens kullanıcılarında hijyen kurallarına dikkat edilmediğinde risk artar.

• Belirtileri: Gözde kızarıklık, ağrı, ışığa karşı hassasiyet, bulanık görme, sulanma.

2. Kornea Distrofileri:
Korneanızın bir veya daha fazla katmanında anormal protein, sıvı veya diğer materyal birikintileri içeren bir grup genetik bozukluktur. Bazı kornea distrofileri ilerleyicidir, yani zamanla kötüleşirler. Bazı formları görmenizi daha fazla etkiler. Fuchs distrofisi en yaygın kornea distrofisi türüdür. Diğer türler arasında epitel bazal membran distrofisi, lattice kornea distrofisi ve granüler kornea distrofisi gibi tipler bulunur.

• Belirtileri: Görme bulanıklığı, kornea renginde opaklaşma, ışık hassasiyeti.

3. Kornea Ektazileri:

Korneanızın şeklini değiştiren, incelmesine ve dışarı doğru çıkıntı yapmasına neden olan bir grup rahatsızlıktır. Keratokonus bu gruptaki en yaygın tiptir. Genellikle ergenlik döneminde başlayan bu hastalık ilerleyici bir seyir izler. Kornea ektazisi ilk başta semptomlara neden olmayabilir ancak daha sonra görüşünüzü yavaş yavaş etkileyebilir. Kornea hidropsu gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

• Belirtileri: Bulanık görme, ışıkların etrafında haleler görme, gözlük veya lensle bile net görmeme.

Diğer Kornea Hastalıkları

Büllöz Keratopati: 

Kornea yüzeyinde ödem ve buna bağlı büller gelişmesidir. Bu durum göz ameliyatı sonrası veya kornea distrofisi olduğu için gelişebilir. Semptomlar genellikle sabahları daha kötüdür ve bulanık görme ve ışığa karşı hassasiyet içerir.

• Belirtileri: Gözde ağrı, bulanık görme, ışık hassasiyeti, sulanma.

Herpes Simpleks Keratiti:
Herpes simpleks virüsünün neden olduğu bu durum, korneanın enfekte olmasına yol açar. Genellikle tekrarlayan ataklar halinde kendini gösterir.

• Belirtileri: Gözde ağrı, kızarıklık, bulanık görme, ışık hassasiyeti,sulanma.

Pterjiyum:

Gözünüzün beyaz kısmında oluşan, korneaya kadar uzanabilen ve nadiren yara izi bırakabilen bir büyümedir.

• Belirtileri: Gözde kızarıklık, bulanık görme.

Kornea hastalıkları erken tanı ve tedavi ile kontrol altına alınabilir. Tedavi edilmediğinde ise görme kaybına yol açabilir.

Öneri

Kornea hastalıkları belirtileri gösteren ve görme kaybı yaşayan bireyler için erken teşhis ve tedavi önerilir.

3. Kornea Hastalıklarının Nedenleri

Kornea hastalıklarının birçok nedeni olabilir. Genetik yatkınlık, enfeksiyonlar ve çevresel faktörler bu hastalıkların gelişiminde önemli rol oynar.

1. Genetik Faktörler:
Keratokonus ve kornea distrofileri gibi bazı kornea hastalıkları genetik yatkınlıkla ilişkilidir. Ailede kornea hastalığı öyküsü bulunan bireyler, bu hastalıklara karşı daha savunmasız olabilirler.

2. Enfeksiyonlar:
Kornea enfeksiyonları genellikle bakteriyel, viral, mantar veya paraziter kaynaklıdır. Hijyen kurallarına uymayan kontakt lens kullanıcıları bu tür enfeksiyonlara karşı daha fazla risk altındadır. 

3. Travmalar:
Göze gelen darbeler veya kimyasal yanıklar, korneanın hasar görmesine ve ciddi bazı sorunlara neden olabilir. Kornea travmaları, tedavi edilmediği takdirde kalıcı görme kaybına yol açabilir.

4. Çevresel Faktörler:
UV ışınlarına uzun süre maruz kalmak, kornea hücrelerine zarar vererek hastalıklara neden olabilir. Ayrıca, kuru ve tozlu ortamlar da korneanın sağlığını olumsuz etkileyebilir.

5. Kontakt Lens Kullanımı:
Kontakt lenslerin hijyen kurallarına dikkat edilmeden kullanılması, kornea enfeksiyonlarına yol açabilir. Lenslerin düzenli olarak temizlenmemesi veya zamanında değiştirilmemesi, gözde ciddi görme kayıplarıyla seyreden enfeksiyonlara neden olabilir.

Kornea hastalıklarının erken teşhisi ve tedavisi, hastalığın ilerlemesini durdurmak ve görme kaybını önlemek açısından kritik önem taşır.

Öneri

Risk faktörlerine sahip bireyler için düzenli göz muayenesi ve önleyici tedbirler önerilir.

4. Kornea Hastalıklarının Belirtileri

Kornea hastalıkları, çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Belirtiler genellikle gözde ağrı, bulanık görme ve ışığa karşı hassasiyet şeklinde ortaya çıkar. Kornea hastalıklarında en sık görülen belirtiler şunlardır:

• Görme Bulanıklığı: Korneanın şeklinin bozulması veya iltihaplanması, ışığın düzgün bir şekilde kırılmasını engeller ve bulanık görmeye neden olur.

• Işık Hassasiyeti: Kornea hastalıklarında hastalar genellikle parlak ışıklara karşı hassas hale gelirler. 

• Göz Ağrısı: Kornea iltihaplandığında veya hasar gördüğünde gözde şiddetli ağrı olabilir. 

• Gözde Kızarıklık ve Sulanma: Enfeksiyonlar ve diğer bazı kornea hastalıkları, korneanın veya konjonktivanın kızarmasına ve gözde aşırı sulanmaya yol açabilir.

• Görme Netliğinin Azalması: Kornea hastalıkları, gözlük veya kontakt lensle bile düzelmeyen görme bozukluklarına neden olabilir.

Eğer bu belirtilerden bir veya birkaçı ortaya çıkarsa, vakit kaybetmeden göz doktoruna başvurmak önemlidir. Erken teşhis, kornea hastalıklarının tedavisinde büyük avantaj sağlar.

Öneri

Bu belirtileri gösteren bireyler, kornea hastalıkları teşhisi için göz doktoruna başvurmalıdır.

5. Kornea Hastalıklarının Tedavisi

Kornea hastalıklarının tedavisi, hastalığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişiklik gösterir. Erken evrelerdeki hastalıklar genellikle ilaçlarla tedavi edilebilirken, ileri evrelerde cerrahi müdahale gerekebilir.

1. Göz Damlaları:
Keratit ve diğer enfeksiyonların tedavisinde antibiyotik veya antiviral göz damlaları kullanılır. Bu ilaçlar, enfeksiyonu kontrol altına alır ve korneanın iyileşmesine yardımcı olur. Ayrıca, kuru göz sendromu gibi durumlarda suni gözyaşı damlaları önerilebilir.

2. Gözlük veya Kontakt Lens:

Görme kusurlarının düzeltilmesinde eğer görme artışı sağlıyorsa gözlük,yumuşak veya sert kontakt lensler reçete edilebilir.

3. Lazer Tedavisi:
Lazer tedavisi, kornea yüzeyinde meydana gelen düzensizliklerin giderilmesinde kullanılan bir yöntemdir. Özellikle keratokonus hastalarında olmak üzere çeşitli kornea hastalıklarında lazer tedavisi uygulanabilir.

4. Kornea Çapraz Bağlama (Cross-Linking):
Keratokonus gibi ilerleyici kornea hastalıklarında, korneayı güçlendirmek ve hastalığın ilerlemesini durdurmak amacıyla kornea çapraz bağlama tedavisi uygulanır. Bu tedavi, korneayı sertleştirerek hastalığın ilerlemesini durdurur.

5. Kornea Nakli (Keratoplasti):
Kornea hastalıklarının ileri aşamalarında, korneanın ciddi şekilde hasar gördüğü durumlarda kornea nakli gerekebilir. Keratoplasti, hasarlı kornea dokusunun çıkarılarak sağlıklı bir donör korneasıyla değiştirilmesi işlemidir. Bu işlem, genellikle diğer tedavi yöntemlerinin başarısız olduğu durumlarda kullanılır.

Kimler İçin Uygundur?

Kornea hastalığı teşhisi konmuş ve görme bozuklukları yaşayan hastalar için uygun tedavi seçenekleri mevcuttur.

6. Kornea Nakli (Keratoplasti)

Kornea nakli, korneanın geri dönüşü olmayan şekilde hasar gördüğü durumlarda başvurulan bir cerrahi işlemdir. Bu işlem, sağlıklı bir donör korneanın hasarlı kornea ile değiştirilmesi yoluyla gerçekleştirilir. Kornea nakli, uygun durumlarda görme kaybını büyük ölçüde düzeltme potansiyeline sahip etkili bir tedavi yöntemidir.

Kornea nakli için üç cerrahi seçenek vardır: Penetran Keratoplasti, Derin Ön Lameller Keratoplasti (DALK) ve Endotelyal Keratoplasti (DMEK). Bu ameliyatların her biri belirli bir doku katmanını veya katmanlarını hedefler. Tüm kornea nakillerinde, organ bağışçılarından alınan kornealar kullanılır. Her donör korneası, nakil için güvenli olduğundan emin olmak için kapsamlı testlerden geçer.

Kornea nakline nasıl hazırlanmalıyım?

Cerrahınız ve anestezi ekibi tıbbi geçmişinizi gözden geçirecek, sorularınızı yanıtlayacak ve cerrahi için uygun anestezi planını bildirecektir. Ameliyatınızdan önce herhangi bir ilacı veya ürünü almayı bırakmanız gerekip gerekmediği size söylenecektir.

Kimler Kornea Nakli İçin Uygundur?
Kornea nakli, keratokonus gibi ilerleyici hastalıkların son evrelerinde veya enfeksiyon nedeniyle ciddi şekilde hasar görmüş kornealarda uygulanabilir. Ayrıca, genetik kornea distrofileri ve travmatik kornea yaralanmaları da kornea nakli için uygun diğer durumlardır.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci:
İyileşme süreci hastadan hastaya ve cerrahi tekniğe göre farklılık gösterebilir, ancak genellikle birkaç ay sürebilir. Ameliyat sonrası düzenli göz kontrolleri ve reçete edilen ilaçların kullanımı iyileşme sürecini hızlandırır. Hastalar, bu süreçte gözlerini korumalı ve doktor talimatlarına harfiyen uymalıdır. Kornea nakil ameliyatları ilk aşamada daha sık (haftalık veya aylık) ardından mutlaka yıllık kontroller gerektiren bir takip süreci gerektirir.

Kimler İçin Uygundur?

Kornea nakli, ciddi görme kaybı ve ilerlemiş kornea hastalığı olan bireyler için uygundur.